Kolej wąskotorowa Zawisna – Raciszyn jednym z powodów do powstania OSP Jaworzno?
Niegdyś, kiedy zabudowę wsi stanowiły głównie drewniane chaty z dachem ze słomy, nieznaczne zaprószenie ognia bądź uderzenie pioruna mogło doprowadzić do pożaru całej zagrody, a nawet fragmentu miejscowości w pobliskim sąsiedztwie domostw. Zagrożenie takie stało się przyczynkiem do powstawania grup przeciwdziałających owemu zagrożeniu i reagujących w przypadku, kiedy taki pożar wystąpił. Od słów „ogień”, „pożar” grupy te nazywano Strażą Ogniową, później Strażą Pożarną, a ich początki sięgają lat 60. XIX w.
Pierwszą jednostką jaka powstała w granicach Królestwa Polskiego jest jednostka w Kaliszu powołana do istnienia w roku 1864. Z biegiem czasu straże ogniowe pojawiały się w kolejnych miejscowościach. Do wybuchu pierwszej wojny światowej w powiecie wieluńskim formalnie istniało 26 towarzystw ogniowych w tym w Rudnikach oraz Żytniowie.
Do zaistnienia towarzystwa ogniowego w Jaworznie mógł się przyczynić fakt, że w latach 1914-1925 przez miejscowość biegła linia wąskotorowa łącząca Zawisnę (Praszka) z Raciszynem. Kolej ta, przejeżdżająca m.in. przez miejscowości Strojec, Rudniki, Jaworzno, Parzymiechy, Lipie wykorzystywana była głównie do celów wojskowych, a po odzyskaniu przez Polskę Niepodległości miała zostać zamknięta. O jej zachowanie szczególnie starała się rada gminy Lipie. Warunkiem spełnienia prośby było zobowiązanie się lokalnych samorządów do pokrycia strat wynikających z ewentualnych pożarów, spowodowanych usytuowaniem linii tuż obok zabudowań ze słomianymi dachami. Być może to właśnie stało się jednym z powodów powstawania zorganizowanych jednostek straży ogniowych w naszym regionie.
Z dostępnych źródeł wiemy, że zebranie założycielskie OSP Jaworzno miało miejsce w roku 1928. Wtedy to prezesem został Wacław Jędrzejewski, naczelnikiem Józef Pinkosz, gospodarzem Antoni Owczarek, a skarbnikiem Piotr Dorczyński. Nieformalne struktury mogą jednak sięgać roku 1922, czyli czasu, gdy w Jaworznie istnieje wyżej wspomniana kolej wąskotorowa.
opracował: Michał Włoch (GOKSiR w Rudnikach)
w artykule wykorzystano fragmenty tekstu:
M. Michalski, Towarzystwa Ochotniczych Straży Pożarnych w powiecie wieluńskim w latach 1918-1939 (cz.1), „Rocznik Wieluński” 2017, t.17, s. 176-177
zdjęcie pochodzi z Kroniki OSP Jaworzno (rok 1961)
Źródło: Urząd Gminy Rudniki
